योग विद्या वाचस्पती डॉ निलेश महाजन यांच्या माध्यमातून बारामतीत उभारतेय योग चळवळ

 आयुर्वेद व योग तज्ञ डॉ निलेश महाजन यांच्या संकल्पनेतून बारामतीत योग चळवळ उभी राहत आहे. जीवनविद्या योग आयुर्वेद फौंडेशन च्या माध्यमातून ते स्वत: बारामती परिसरामध्ये योग प्रशिक्षण देत आहेत. आतापर्यंत अनेक ठिकाणी मोफत योग शिबिरांचे आयोजन करून अनेक नागरिकांना योगाचे ज्ञान दिले आहे. तसेच योगाच्या माध्यामतून अनेक रुग्णांना त्यांनी फायदा मिळवून दिलेला आहे. योगासने, प्राणायाम , विविध शुद्धीक्रिया आणि ध्यान यावर त्यांनी शरीरक्रियात्मक दृष्टीने अभ्यास करून विविध संशोधने केली आहेत. त्यांच्या मार्गदर्शनाने बारामतीती पहिल्या योग महाविद्यालायाची स्थापना करण्यात आली आहे, ज्यामध्ये योगशास्त्राचे शास्त्रोक्त प्रशिक्षण दिले जात आहे. 

 गेल्या पाच वर्षांपासून १००० पेक्षा अधिक विद्यार्थी बारामती, पुणे आणि महाराष्ट्र भरातून योग शिकण्यासाठी येत आहेत. अनेक विद्यार्थी आता स्वत: योग शिकण्यासाठी सज्ज झाले आहेत.  तेही बारामतीमध्ये विविध ठिकाणी योग वर्ग चालवीत आहेत, त्या निमित्ताने अनेक महिला आणि नागरिकांना योग , आरोग्याचे धडे मिळत आहेत. त्यांना विविध रोजगाराच्या संधीही उपलब्ध होत आहेत. डॉ निलेश महाजन आणि डॉ भक्ती महाजन हे दाम्पत्य त्यांना नियमित मार्गदर्शन करीत असतात. 

 आंतरराष्ट्रीय योग दिन २०२५ च्या निमित्ताने योग महाविद्यालायाच्या अनेक विद्यार्थ्यांना डॉ निलेश महाजन आणि डॉ भक्ती महाजन यांच्या मार्गदर्शनाखाली योग दिनाच्या कार्यक्रमासाठी योगाचे प्रशिक्षण देण्यात आले. त्यांनी विविध शाळांमध्ये, कंपन्यांमध्ये एकूण ३००० विद्यार्थ्यांना याद्वारे योगाचे शास्त्रोक्त प्रशिक्षण देण्यात आले. जिल्हा क्रीडा संकुल, बाल कल्याण केंद्र प्राथमिक शाळा, मेडिकोज गिल्ड , शासकीय आयुर्वेद महाविद्यालय, विद्या प्रतिष्ठानचे पिंपळी व न्यू इंग्लिश माध्यम शाळा, मराठी मध्यम शाळा, धों. आ सताव माध्यमिक शाळा, कवी मोरोपंत माध्यमिक शाळा, टेक्सटाईल पार्क , म ए सो इंग्रजी माध्यम शाळा, शारदा निकेतन , चंदूकाका सराफ ज्वेलर्स, बारामती अग्रो, अचीवर्स इंग्रजी माध्यम शाळा, पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालय इत्यादी अस्थापनांमध्ये स्वतः डॉ निलेश महाजन , डॉ भक्ती महाजन यांनी व विविध विद्यार्थ्यांद्वारे योगाचे प्रात्यक्षिक आणि मार्गदर्शन करण्यात आले.

योग महाविद्यालयाचे विद्यार्थी डॉ श्वेता जाधव, डॉ मृण्मयी भेडसगावकर, डॉ दीपाली माने, अश्विनी वायसे , सोनाली ठवरे, पल्लवी बनकर, धन्वंतरी पाटील, धनश्री तोडकर, सुरेखा कराळे, रेखा भगत, नंदिनी खोमणे, रुपाली डाखोरे, योगिता जामदार, सुषमा रायते, हीनाकौसर अत्तार, इंदुमती गायकवाड, मीना कानडे, रुपाली कोठावळे, अर्चना पोमणे, अनुराधा कुलकर्णी, नीलिमा झारगड, प्रज्ञा माने, मंजुषा शिंगाडे, नयना काळोखे, आशा पाटील सचिन रणमोडे यांनी विविध ठिकाणी योगाचे मार्गदर्शन केले.    

            

           

   

          

बाल कल्याण केंद्रामध्ये योग शिबीर संपन्न

जीवन विद्या योग आयुर्वेद फौंडेशन व बाल कल्याण केंद्र यांच्या संयुक्त विद्यमाने आंतरराष्ट्रीय योग दिन २०२५ चे औचित्य साधून बारामतीतील कसबा येथील बाल कल्याण केंद्र येथे दिनांक १८ जून २०२५ ते २१ जून २०२५ पर्यंत सकाळी ६.३० ते ७.३० वाजता  पाच दिवसीय शिबिराचे आयोजन करण्यात आले होते. सुमारे ४० नागरिकांनी यामध्ये सहभाग नोंदविला.  

योग तज्ञ डॉ निलेश महाजन यांच्या मार्गदर्शनाने आणि प्रेरणेने या शिबिराचे आयोजन केले गेले. योग आपल्याला शारीरिक आणि मानसिक दृष्ट्या सक्षम बनवितो. गरज आहे आपण नियमित , दीर्घ कालावधी पर्यंत सजगतेने योगाभ्यास करण्याची. आणि याच साठी लोकांमध्ये जागृती निर्माण व्हावी म्हणून आम्ही या शिबिराचे आयोजन केल्याची माहिती डॉ भक्ती महाजन यांनी दिली. 

योग आपल्या शरीराची ,मनाची ओळख आपल्याला करून देतो. अनेक व्याधी आपण याद्वारे नियंत्रित करू शकतो. योगासने करणे म्हणजे केवळ शरीर वाकविणे नसते , तर त्यावर नियंत्रण मिळविणे, सजगतेने त्याकडे पाहणे, श्वास नियम करणे या क्रियाचा सराव शरीराच्या सूक्ष्म भागावर परिणाम करणारा ठरतो, अनेक शारीरिक क्रीयांचे कार्य सुधारण्यास मदत करणारा ठरतो त्यामुळे सर्वांनी योगाभ्यास शिकणे आवश्यक असल्याचे मत बाल कल्याण केंद्राचे प्रमुख डॉ अनिल मोकाशी यांनी यावेळी व्यक्त केले.      

योग दिनाच्या दिवशी बाल कल्याण केंद्राच्या शाळेतील विद्यार्थ्यांसाठी सुद्धा योग सत्राचे आयोजन करण्यात आले. त्यासाठी योग शिक्षिका डॉ श्वेता जाधव आणि रेखा नरके यांनी सुमारे १०० विद्यार्थ्यांना मार्गदर्शन केले. सूक्ष्म व्यायाम , प्रार्थना, सर्व स्थितीतील योगासने, प्राणायाम , आणि ध्यान यांचे मार्गदर्शन यामध्ये करण्यात आले.    

कार्यक्रम यशस्वी  करण्यासाठी बाल कल्याण केंद्राचे अंकिता मोकाशी, गौतम मोकाशी, संदीप मुळीक, भुजबळ काका तसेच योग महाविद्यालयाचे विद्यार्थी डॉ श्वेता जाधव , रेखा नरके, सुनंदा बागल, हीना अत्तार, पल्लवी बनकर, रेखा गेजगे, सिद्धी महाजन यांनी सहकार्य केले.   

योगशास्त्रात संशोधनाची आयुर्वेद विद्यार्थ्यांना संधी : डॉ निलेश महाजन

                                       

19 June 2025 : आंतरराष्ट्रीय योग दिन २०२५ निमित्त बारामतीतील शासकीय आयुर्वेद महाविद्यालयात योग प्रात्यक्षिक व प्रबोधनपर व्याख्यनाचे आयोजन केले होते. सुमारे २०० पेक्षा अधिक विद्यार्थी, प्राध्यापक आणि शिक्षकेतर कर्मचारी यांनी सहभाग घेतला. बारामतीतील आयुर्वेद व योग तज्ज्ञ डॉ निलेश महाजन  शासकीय आयुर्वेद महाविद्यालयाचे अधिष्ठाता डॉ अनिल काळे यांनी विद्यार्थ्यांना योग भविष्यातील संधी याविषयी मार्गदर्शन केले.    

                                       

 भारतीय योगशास्त्र जगाला दिलेली एक देणगी आहे , त्यातील क्रियांचा मानवी शरीरावर सकारत्मक परिणाम पाहावयास मिळतात. योगासने, प्राणायाम , शुद्धिक्रिया आणि ध्यान या क्रियांचे मानवी शरीरावर होणाऱ्या परिणाम यावर संशोधन करण्यास खूप वाव आहे. आयुर्वेद व योग हे एकाच नाण्याच्या दोन बाजू आहे. त्यामुळे आयुर्वेद शास्त्राचा वापर करीत असताना परिपूर्ण निरामय जीवनासाठी योग आत्मसाद करून रुग्णांना याचा फायदा मिळून देण्याची क्षमता आयुर्वेदाच्या विद्यार्थ्यांमध्ये आहे. त्यामुळे या क्रिया स्वतः करून त्यावर संशोधन करावे असे मत योग व आयुर्वेद तज्ञ डॉ निलेश महाजन यांनी व्यक्त केले. 

योगातील विविध क्रियांचा शरीरक्रियात्मक दृष्ट्या मानवी शरीरावर होणाऱ्या परिणामांची माहिती त्यांनी प्रात्यक्षिकांसह दिली. योगासन प्रात्यक्षिकामध्ये सूक्ष्म व्यायाम,  योगासने , प्राणायाम , ध्यान यांचे अनुभवजन्य मार्गदर्शन विद्यार्थ्यांना केले. 

                                       

कार्यक्रम यशस्वी करण्यासाठी डॉ अर्चना इंचेकर (विभाग प्रमुख - शरीरक्रिया विज्ञान), डॉ सारिका अष्टेकर, डॉ श्रीनिवास बोबडे , डॉ सुरज भुंजे, डॉ क्षितीज गर्गे यांनी सहकार्य केले.  कार्यक्रमाला डॉ रफिक मुजावर, डॉ मनीषा पाटील, डॉ कल्याणी शेवाळकर, डॉ तबस्सुम पानसरे, डॉ अरविंद तुमराम,डॉ अंजुम शेख, डॉ विक्रांत इंगळे,डॉ प्रियांका केंगले,डॉ विजय पाटील उपस्थित होते. 

बारामतीच्या वैद्यकीय महाविद्यालयात योग व ध्यान सत्राचे आयोजन

        

     आंतरराष्ट्रीय योग दिना निमित्त  बारामतीच्या पुण्यश्लोक अहिल्याबाई होळकर शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालयाच्या शरीरक्रिया विभागाच्या मार्फत वैद्यकीय विद्यार्थी, प्राध्यापक, नर्सिंग स्टाफ व कर्मचारी वृंद यांच्यासाठी योग व ध्यान विषयावर व्याख्यान व प्रात्यक्षिकाचे आयोजन करण्यात आले. एकूण 150 विद्यार्थी व कर्मचारी वर्गाने या सत्राचा लाभ घेतला.  बारामतीतील प्रसिद्ध आयुर्वेद व योग तज्ञ डॉ निलेश महाजन  यांनी विद्यार्थ्यांना योग व ध्यान आणि त्याचा मानवी शरीरावर होणारा सकारात्मक परिणाम याच्या प्रात्यक्षिकासह मार्गदर्शन केले व नेत्रचिकित्सा विभागाचे प्रमुख डॉ विवेक सहस्रबुद्धे जे गेले २४ वर्ष अनेक वैद्यकीय महाविद्यालयामध्ये योगाचे धडे देत आहेत त्यांनी योगाचे जीवनातील महत्व यावर संवाद साधला. 

      यशस्वी जीवनासाठी आपल्या मनाला नियंत्रीत करणे आवश्यक आहे. डोळ्यांना न दिसणारे पण मानवी जीवनाच्या सर्व निर्णयावर, क्रियांवर परिणाम करणारे असे मन नियंत्रित करण्यासाठी योग व ध्यान आवश्यक आहे. त्यासाठी क्रमाक्रमाने तज्ज्ञ योग शिक्षकाकडून अष्टांग योगसाधना करणे आवश्यक आहे. असे मत वैद्यकीय महाविद्यालयाचे अधिष्ठाता डॉ चंद्रकांत म्हस्के यांनी व्यक्त केले

      मानवी शरीराचे अस्तित्व हे पंचाकोषात्मक असून प्रत्येक स्तर हा अधिक सुक्ष्मतर होत जातो. योगाच्या निरंतर अभ्यासाने शरीर, श्वासाच्या माध्यमातून  आपण या सुक्ष्मतर शरीराचा अनुभव घेतला तर या भौतिक जगामध्येही आपण आपल्या अस्तित्वाचा शोध घेऊ शकतो. यासाठी नियमित ध्यान करणे आवश्यक आहे. सततच्या तणावामुळे शरीरातील क्रियांचे असंतुलन हे आजारांना निमंत्रण देते, या क्रिया नियमित करण्यासाठी योगसाधना उपयोगी ठरते   असे मत डॉ निलेश महाजन यांनी यावेळी व्यक्त केले.

 

   शरीरक्रियाशास्त्राचा अभ्यास करताना असे लक्षात येते कि, योगाचा मानवी शरीरातील क्रियांवर सकारात्मक परिणाम पहावयास मिळतो, त्यामुळे अनेक आजारांवर प्रतिबंधात्मक आणि उपचारात्मक उपयोग होतो. याची माहिती विद्यार्थी दशेतच मिळावी यासाठी वैद्यकीय विद्यार्थी आणि इतरांसाठी या शिबिराचे आयोजन केल्याचे शरीरक्रिया विभागाचे प्रमुख डॉ अंजली शेटे यांनी सांगितले. 

   या कार्यक्रमामध्ये शासकीय वैद्यकीय महाविद्यालयाच्या डॉ सारिका व्हराडे, योगशिक्षक सीमा गोडसे तसेच योगा रील स्पर्धेच्या विजेत्या विद्यार्थ्यांना डॉ निलेश महाजन यांच्या हस्ते सन्मानित करण्यात आले. या कार्यक्रमास डॉ साठे, डॉ संतोष बोकरे, डॉ सौरभ मुथा, नितीन हाटे, श्री कोकरे उपस्थित होते.    कार्यक्रमाचे सूत्रसंचालन डॉ प्रतिमा खटके यांनी केले.